Śledź nas na:



Renesans i barok. Dwie wizje świata i dwie poetyki.

Wypracowanie na temat: Renesans i barok. Dwie wizje świata i dwie poetyki.

Renesans narodził się we Włoszech. Rozwijał się tam od XIV do początku XV wieku. W krajach Europy Północnej od końca XV do końca XVI wieku. Chociaż epoka związana jest z Włochami, to nazwa jest francuska „renaissance” i oznacza odrodzenie. Należy pod tym rozumieć odrodzenie się kultury, literatury antycznej, potem także oznacza odrodzenie człowieka, podnoszenie się na wyższy poziom. Była to epoka wielkich odkryć, na różnych płaszczyznach. Zrodził się nowy model człowieka – człowiek wszechstronnie wykształcony, człowiek żyjący pełnią życia. Dewizą epoki stały się słowa rzymskiego poety Terencjusza: „Nic co ludzkie nie jest mi obce”. Było bardzo wielu ludzi, którzy wypełniali ten postulat, m.in, Leonardo da Vinci, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik.

Renesans nie był nagłym wybuchem. Był wynikiem długotrwałego, złożonego historycznego procesu, różnych przemian społeczno – gospodarczych zachodzących w Europie, w której jednoczyły się lub też zjednoczenia takiego zamierzały. Jednoczyły się też społeczne czyny mieszczaństwa. Tendencje te były przeciwieństwem innego zjawiska, mianowicie rozpadu dotychczasowej jedności europejskiej, jej cesarsko – papieskiej struktury i wspólnej dotąd katolickiej więzi wyznaniowej. Rozpowszechniła się instytucja tzw. mecenatu , czyli opieki możnych nad wybitnymi twórcami. Dzięki temu artyści otrzymywali zapłatę, a mecenasi zyskiwali popularność. Największymi mecenasami byli ówcześni papieże, np. rodzina Medyceuszów z Florencji. W Polsce już w końcu XV stulecia pojawiły się pierwsze oznaki nowej epoki i odzwierciedlały się one głównie w szczególnym zainteresowaniu kulturą i literaturą antyczną. W Akademii Krakowskiej na wydziale sztuk wyzwolonych czytano i objaśniano wielkich autorów klasycznych (Owidiusza, Horacego, Wergiliusza, Terencjusza). Do pogłębiania tych wczesnych studiów przyczyniła się działalność kulturalna przybywających wtedy do Polski cudzoziemców, w tym tak wybitnych jak Włoch Filip Buonacocorsi (Kallimach) i niemiecki poeta Konrad Celtis. Przybysze popularyzowali nowe prądy literackie i osobowe. Nowy prąd, objawiwszy się na naszym terenie szybko uformował łacińską poezję wczesnorenesansową, uprawianą przez polskich twórców humanistycznych: Pawła z Krosna, Jana z Wiślicy i najwybitniejszych: biskupa Andrzeja Krzyckiego oraz Klemensa Janickiego.

Renesans jest epoką o ogromnym bogactwie prądów umysłowych i religijnych. Najważniejsze to humanizm i reformacja. Prąd umysłowy zwany humanizmem jest głównym składnikiem kultury renesansu. Nazwę przywykło wywodzić się od sławnego zdania komediopisarza rzymskiego Terencjusza: „Homo sum – humani nil a me alienum puto” (Człowiekiem jestem – nic, co ludzkie, nie jest mi obce). Humanizm renesansowy czynił człowieka ośrodkiem kosmosu. Był to harmonijny antropocentryzm, akcentujący niezależność osobowości człowieka wpisanego w prawa natury, uwalniającego się w różnym stopniu od rygorów narzucanych mu przez Kościół i państwo. Jest to prąd uzmysławiający człowiekowi jego wartość i niepowtarzalność osobowości. Dawał wyraz w wierze w nieograniczone możliwości człowieka. To właśnie człowiek, a nie Bóg, tak jak to miało miejsce w średniowieczu, był w centrum zainteresowania. Humanizm w swych poglądach antropologicznych był prądem dość elektrycznym czy co najmniej antydogmatycznym. We wczesnej fazie był epikurejski i hedonistyczny: Gian Francesco Poggio Bracciolini głosił pochwałę posiadania i badał prawa obrotu towarowego, potem Lorenzo Valka oponował przeciw ingerencji Kościoła w życie doczesne. Jeden z najbardziej wszechstronnych pisarzy, Leone Battista Alberti, teoretyk sztuki, architekt i archeolog, realizował swym życiem postulat społecznej aktywności, cnoty i ładu jako bezinteresownych kategorii etycznych i estetycznych. Pisał po łacinie i po włosku, odtwarzał plan starożytnej zabudowy Wiecznego Miasta i w sławie szukał gwarancji nieśmiertelności. W skrajnych przypadkach humaniści poprzez kult poganizmu popadali w konflikt z władzą kościelną. W zasadzie jednak humanizm szukał koegzystencji z Kościołem. W XV wieku na tronie papieskim często zasiadali humaniści.

Głównym ośrodkiem włoskiego humanizmu i renesansowej sztuki była Florencja. Tu zetknęli się najwybitniejsi artyści epoki: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Tu rozwinął się dominujący we włoskiej filozofii XV wieku neoplatonizm.